سيستم های نوين ساختمانی 2

پانل های سبک ديوار و سقف 4

فرآيند انتخاب و انتقال تکنولوژی های ساخت 7

واژگان کليدی 7

پيش گفتار 7

فرآيند انتخاب تکنولوژی های ساخت 7

فراگيری دانش فنی 9

تجربه و تثبيت اطلاعات 9

آموزش دستاوردها 9

توليد و گسترش 10

انتقال بهينه تکنولوژی 10

موانع انتقال تکنولوژی های ساخت 10

فاجعه ای به نام بیمه زلزله 12

سيستم نوين اجراي ساختمان با پانلهاي سه بعدي ( 3DPanel ) 15

ايجاد اشتغال پايدار با بهره گيری از فن آوری نوين ساختمانی پوما 17

رشد بيكاری و انتقال آن به سطوح علمی بالاتر 17

تقويت بخش خصوصی در امر اشتغال زايی : 17

اشتغال زايی و يادگيری مهارتهای شغلی: 18

اشتغال زائی و کار آفرينی شرکت پوما از بدو تأسيس: 19

پيشنهادات 20

قسمت عملی و ازمایشات همراه با تصویر 40-21

سبک سازی با پانل های پوما 21

جزئيات اجرايی روش ساختمان سازی با پانلهای عايقدار « پوما » 23

نتايج آزمايشها بر روی پنل های مشبک پوما 33

آزمايش بارگذاری عرضی نمونه شماره 1 34

آزمايش بارگذاری فشاری نمونه شماره 2 35

ليست قيمت پنلهای ساختمانی " پوما " 38

توضيحات 40

سيستم های نوين ساختمانی

ابتدا تعريف مختصری از سيستم ساختمای 3D به آگاهی عزيزان می رسانم، صفحات 3D در ساختمان به عنوان ديوارهای باربر و جداکننده و سقف و کف ساختمان به طور دلخواه کاربرد دارد و شبکه مش بيرونی و داخلی صفحات (هر دو طرف) با بتن ريز دانه بتن پاشی می شود، ضخامت بتن در هريک از لايه های طرفين حدود 3 تا 4 سانتی متر می باشد، ساختمان های احداثی با 3D رفتار سازه ای جعبه ای شکل (BOX) دارند در اين نوع ساختمان ها انتقال نيرو به صورت خطی انجام نمی شود، بلکه به صورت سطحی است، در ساختمان های با سازه تير و ستون انتقال بار به صورت خطی است يعنی بار هر طبقه از طريق تيرها به ستون و از ستون به فوندانسيون منتقل می شود، در ساختمان های تير و ستونی در هنگام وقوقع زلزله با تخريب سازه ای در هر يک از اجزا اعم از تيرها يا ستون ها تخريب کلی و فروريزی ناگهانی صورت می گيرد، اما در ساختمان های احداثی با 3D چنانچه در اتصال يک ديوار يا سقف يا کف تخريبی ايجاد شود ساير اجزاء بار وارده را تحمل می نمايد و مانع از تخريب کلی ساختمان می شوند. اتصال ساختمان در سازه های اسکلت فلزی يا بتنی پيش ساخته موضعی و محدود است و به خصوص اگر ضعف جزئی در هر يک از اتصالات وجود داشته باشد در اثر نيروی جانبی، ساختمان را در معرض تخريب و آسيب جدی قرار می دهد، اما در ساختمان هايی که با روش 3D ساخته می شوند يکپارچگی اتصالات يکی از مهم ترين ويژگيهای اين روش ساختمانی می باشد و همين موضوع توجه مهندسين ساختمان را به اين روش جلب کرده است.

حال به تفکيک موضوع می پردازيم:

الف: عده ای از سازندگان در ساختمان سازی صنعتی از قطعاتی به نام ساندويچ پانل پلی اورتان استفاده می نمايند که يکی از مواد مصرفی در توليد عايق اينگونه پانل ها که اختصاراً (P . U) ناميده می شود ايزوسيانات و ماده پلی يور است و ديگری که به عنوان مکمل يا اکتيو مورد استفاده قرار می گرفت گاز فريون 11 به ميزان 10 کيلوگرم در هر متر مکعب عايق می باشد که با توجه به توليد پانل های P.U توسط سه کارخانه بزرگ و چندين کارگاه کوچک در کشور که سالانه حدود 1،500،000 وارد متر مربع می باشد و جهت توليد اين مقدار P.U حدود 1500 تن گاز فريون 11 وارد چرخه آلاينده های محيط زيست می شود، مضافاً اينکه هنگام توليد پانل و پس از آن نيز خطر گاز سيانور ناشی از ماده ايزوسيانات انسان ها، محيط زيست و ديگر جانداران را تهديد می کند.

چنانچه در پوشش ديوار و سقف سالن های سوله ساندويچ پنل های پلی استايرن جايگزين پانل های P.U شود علاوه بر حمايت از توليد داخلی (مواد اوليه پلی استايرن را پتروشيمی تبريز توليد می نمايد) از خروج مقدار قابل ملاحظه ای ارز نيز جلوگيری خواهد شد، زيرا مواد اوليه P.U کلاً وارداتی است.

ّ: حال اگر در ساختمان سازی به جای آجر و ديگر مصالح پانل های عايقدار " پوما " را جايگزين کنيم به جهت عايق شدن ديوارها و سقف ساختمان ها، مصرف سوخت کاهش می يابد در نتيجه دود آلاينده بخاری ها، آبگرمکن ها و شوفاژها به ميزان زياد کاهش می يابد و طبعاً در کاهش آلودگی از ناحيه نيروگاه های گازی نيز شاهد وضعيت بهتری خواهيم بود و شايد دود دودکش های بلند کارخانه های توليد آجر نيز کاهش يابد.

1- نفوذ آلودگی صوتی شهرهای بزرگ به منازل شهروندان کاهش می يابد و آن ها در محيط آرام تری به استراحت و تجديد قوا می پردازند.

2- به طور کلی در هزينه های بخش ساختمان سازی و صنايع جنبی صرفه جويی قابل ملاحضه ای خواهيم داشت.

نگاهی نو به ساختمان سازی به روش صنعتی:

ساخت و ساز مسکن به روش سنتی در دهه های اخير جوابگوی رشد فزاينده جمعيت در کشور ما نبود، هر چند که عده ای از سازندگان صنعت ساختمان کشور سعی نمودند با ارائه انواع قطعات پيش ساخته در عرصه ساختمان سازی صنعتی راه کارهای نوينی بيابند، اما به دلايل آتی الذکر موفق نبوده اند.

انواع پانل های متداول در کشورهای پيشرفته مانند ساندويچ پانل، درای وال، ورق آزبست، پلاستوفرم و غيره به دلايل بيگانه بودن با فرهنگ جامعه ما و گرانی آن و از طرفی بعضاً وارداتی بودن مواد اوليه آن ها مطلوب نبود، لذا تنها راه حل اين بود که روش پيش ساخته جديدی را که ارزبری هم نداشته باشد در کپسول و پوشش سنتی جايگزين و ارائه نمود که در جهت دستيابی به اين هدف شرکت پولاد مشبک ايستا اقدام به طراحی و توليد " پوما " نمود که يک قطعه پيش ساخته، سبک وعايق دار است که پس از ملات پاشی طرفين آن نمادی کاملاً سنتی می يابد که اين همان نقطه مطلوب در ساختمان سازی صنعتی و يا انبوه سازی مسکن به طريقه سريع اللحداث در کشورمان می باشد.

پانل های سبک ديوار و سقف

چکيده برای ساختن اسکلت يک ساختمان کوتاه مرتبه، پانل های متشکل از دولايه شبکه آرماتوربندی که با ميلگردهای زيگزاگی شکل به هم وصل می شوند، مورد استفاده قرار می گيرند. با قرار دادن يک لايه فوم بين دو سطح شبکه سطح، در حين اجرا، عمليات پاشيدن بتن (شاتکريت) به راحتی از دو طرف بر روی سطوح انجام می شود. کاربرد چنين پانل های سبکی، می تواند وزن سازه را به حدود نصف کاهش دهد. بارگذاری جانبی يک طرف وارده به نمونه آزمايشی با مقياس 2/1 اندازه واقعی با استفاده از مصالح و روش ساخت مذکور نشان داده که بار نهايی می تواند چند برابر بيشتر از بار طراحی بوده و همه تغيير مکان های نسبی مورد نياز نيز به خوبی تامين شوند. نتايج آزمايش های دو بعدی بر روی پنل های ساخته شده با مصالح مشابه، نخست خلاصه شده و سپس در تئوری پيشنهادی مورد استفاده قرار گرفته است.

مقدمه

شبکه های سيمی دولايه که به روش خاصی ساخته شده و بين آن ها از يک لايه فوم استفاده گرديده، برای تقويت قاب های بتن مسلح آسيب ديده به کار رفته اند (شکل 1a) و يا در ساخت سازه های کوتاه مرتبه استفاده شده اند (تصوير 1 تا 5). مقاطع جانبی و قائم از پانل ها که با مصالح خاص ساخته می شوند در شکل 2b داده شده است. بعد از نصب لايه ها و قراردادن پانل در جای خود، دو طرف پانل های بتن پاشی می گردد (شکل 5).

تکنيک های متعددی برای اتصال قاب آسيب ديده به ديافراگم پانل ها به کار گرفته و آزمايش شده است. شکل 1b نتايج منحنی های هيسترزيس بارگذاری را نشان می دهد. برای آشنايی با جزئيات اين بررسی به مرجع شماره {2} رجوع شود. منحنی E در شکل 1bمتعلق به قاب بتن مسلح است که در معرض همان شرايط تغيير مکانی قبل از نصب ديافراگم ها قرارداده شده است. منحنی B به صورت تحليلی از تفاضل منحنی E از منحنی A (با همان ساختار وشکل پانل های استفاده شده در سازه سه بعدی مطالعه شده در اين مقاله) به دست می آيد. از منحنی B که به صورت مستقل در شکل 1cديده می شود به صورت تقريبی می توان رابطه بين تنش های برشی و تغيير شکل های برشی را به دست آورد، که به صورت جداگانه در شکل 1dآمده است. روشی که در اين قسمت به کار رفته توسط دو معادله در همان شکل خلاصه شده است. شيب نزولی منحنی مزبور در محاسبات تئوری به کار نرفته و در عوض از شيب صفر استفاده شده است. تاثير و بازدهی ديافراگم های اضافه شده بر روی مقاومت و سختی جانبی قاب آسيب ديده به راحتی با مقايسه شيب ها در ابتدا و در نقاط انتهايی که به هم می رسند ديده می شود. در شکل 1a، به سختی می توان ترک های ريزی بر روی سطح پانل در وضعيت بار نهايی، و نيز مقادير محدود خرابی و آسيب ديدگی در گوشه های ديافراگم مشاهده نمود.

نمونه آزمايش

يک نمونه سه بعدی با مقياس 2/1 با استفاده از سيستم پانل های شبکه آرماتورگذاری سبک در آزمايشگاه ساخته شد که بعد به کمک بتن پاشی در محل به صورت ديوارهای سازه ای در آمدند. طرح کلی، مقاطع و نيز جزئيات پانل های شاتکريت شده به طور شماتيک در شکل 2 داده شده است.

مهار نمودن نمونه به پی گسترده (که به نوبه خود به کمک پيچ های پر مقاومت پس کشيده شده به کف آزمايشگاه متصل شده است)، اتصالات پانل ها، جزئيات آرماتورگذاری اطراف بازشو در ديوارها و نيز مراحل مختلف ساخت نمونه مورد نظر در شکل های 1 تا 5 داده شده است. اين نمونه مدل کوچک شده يک سازه واقعی است که مورد بررسی قرار گرفته است. عايق حرارتی خيلی خوب، وزن کل کاهش يافته و سرعت بالای ساخت، از امتيازات اصلی اين روش ساخت می باشد.قبل از آماده ساختن نمونه سه بعدی، آزمايش های مقدماتی مثل: آزمايش بارگذاری محوری بر روی پانل ها {1}، بارگذاری تناوبی در صفحه پانل ها {2} و بارگذاری خارج از صفحه پانل ها {3}، بر روی پانل های مشابه در آزمايشگاه انجام گرفت.با توجه به نتايج اوليه، رفتار شکل پذيرتر، ظرفيت جذب انرژی بيشتر، حاشيه ايمنی بالاتر و نيز وقوع خسارات موضعی قابل تعمير در عوض شکست های کلی انتظار می رود.

مدل مورد نظر برای نيروی برشی پايه 26KNکه متناسب با %25 وزن کل سازه است و ضوابط آيين نامه جديد زلزله ترکيه سال 1998 {4} را تامين می کند، طراحی شده است. از ميلگرد به قطر 3mm برای شبکه بندی استفاده گرديد که بدون تغيير شکل های اوليه و در دوراستای افقی و عمودی در فواصل 10cm از يکديگر جوش شدند. مقاومت حد جاری شدن اين ميلگردها حدود 500MPa می باشد. آزمايش های نمونه استوانه ای شکل نشان می دهد که متوسط مقاومت فشاری بتن شاتکريتی حدود 14MPaمی باشد. آزمايش نمونه استوانه ای به اندازه کافی برای بررسی کيفيت بتن شاتکريتی مناسب تشخيص داده شد {5}.

برپايی دستگاه آزمايش

دو جک هيدروليکی دو جهته با ظرفيت 300KN در وضعيت افقی بين نمونه آزمايش و ديوار بتن آرمه تکيه گاهی قرارداده شد. بار جانبی کل به دو قسمت مساوی در ابتدا تقسيم شده و سپس هر يک از نيروها به دو بخش تقسيم می گردد. به گونه ای که نيروی وارده به هر ديوار متناسب با سختی جانبی آن می باشد (عکس شماره6). سپس هر کدام از اين بارها جانبی به کمک بازوهای صليب بارگذاری در بالای نمونه ها و توسط اتصالات برشی که در داخل نمونه جاسازی شده در طول ديوارهای برشی انتقال می يابند. بدين ترتيب نيروهای متمرکز وارده به صورت بار گسترده يکنواخت به هر ديوار اعمال می گردد. نيروهای وارد بر ديوارها، در هر لحظه توسط نيروسنج ها اندازه گيری شده و لذا نيروی وارده به ديوار وسطی به راحتی از تفاضل نيروهای گرفته شده به وسيله ديوارها، از کل نيروهای وارده به نمونه ناشی از بار اعمال شده محاسبه می گردد.

با استفاده از مجموعه دستگاه آزمايش، سعی شده تا پخش نيروهای جانبی مساوی با نيروهای اينرسی واقعی قابل انتظار در يک زلزله باشد. اين فرض از آنجايی که سازه به طور نسبی صلب بوده و تا رسيدن به بار طراحی رفتاری الاستيک انتظار می رود، حداقل تا آن حد معتبر می باشد. فرض شده است که ديوارهای عمودی، بارهای برشی چندانی تحمل نمی کنند.

تغيير مکان های در صفحه و خارج صفحه هر دو انتهای نمونه و نيز لغزش نسبی احتمال روی کف آزمايشگاه به صورت خودکار ثبت می گردد و منحنی های تغيير مکانی به دست می آيند (شکل3). متوسط مقادير ثبط شده توسط تغيير مکانسنج ها و کل بار جانبی برای رسم شکل 3 به کار رفته اند. لغزش نمونه تغيير مکان های خارج از صفحه، مقادير ناچيزی مشاهده شدند. اگر چه بارهای جانبی اعمال شده در طول آزمايش به حدود 10 برابر تراز بار طراحی رسيد، به خاطر محدوديت های دستگاه بارگذاری دستيابی به ظرفيت نهايی بار سازه ای ممکن نشد. شايان ذکر است که حتی در تراز بار حداکثر، تنها ترک های جزيی و مويی مشاهده گرديد و اثری از شکست و گسيختگی موضعی ديده نشد.

نتيجه گيری

نمونه ای با 1/2 مقياس واقعی که از اعضای پانل ساندويچی با اتصالات مناسب تشکيل شده و در محل بتن پاشی گرديد، تحت بارگذاری جانبی يکطرفه در آزمايشگاه قرار گرفت. با وجودی که بارهای جانبی به حدود 10 برابر تراز بارهای طراحی افزايش يافت، ولی فقط ترک های جزيی باريکی بر روی سطوح مشاهده گرديد وهيچ گونه شکست موضعی خاصی ديده نشد. موضوع جالب اينکه هيچ گونه جدايی و ناپيوستگی بين دولايه ديوارها به وجود نيامد. نتايج اين تحقيق مشان می دهد که در صورت رعايت ضوابط خاص اعضای پانل ساندويچی با اتصالات مناسب و شاتکريت با شرايط و ضخامت صحيح به جای ساختمان های بنائی از روش مذکور می توان در ساختمان های کوتاه مرتبه بهره جست.

فرآيند انتخاب و انتقال تکنولوژی های ساخت

چکيده:
نياز به بهره گيری و تکنولوژی های ساخت متناسب با رشد هر جامعه و بهره گيری از فن آوری در ساير صنايع و توانايی های اجرای آن جامعه متغير است. همين نيازها است که بعضاً به نوآوری ها و يا انتقال فن آوری می انجامد.
انتخاب تکنولوژی های ساخت پيش درآمد انتقال آن هاست و در هر گزينش، هماهنگ سازی بين اجزا با محيط بسيار مهم است. و نياز به مطالعه کافی دارد. در پيش گرفتن روش های پژوهشی مناسب و نيز راه کارهای درست و سرانجام طی مراحل سلسله وار از گزينش تا انتقال فن آوری های ساخت در موفقيت و سوددهی آنها بسيار مهم است. بهترين حالت انتقال يک تکنولوژی ساخت، طی مراحل انتقال از فراگيری دانش فنی تا توليد و گسترش داخلی است. موانع گوناگونی بر سر راه انتقال بهينه تکنولوژی های ساخت وجود دارد که شناخت وارائه راه حل های مناسب برای رفع آنها از اهميت بالايی برخوردار است.

واژگان کليدی
تکنولوژی های ساخت - انتقال تکنولوژی - انتخاب تکنولوژی - تکنولوژی زدگی کاذب - انتقال بهينه تکنولوژی

پيش گفتار:
امروز تغيير در ميزان ساخت و ساز، شرايط بهره برداری، نيازهای مشتريان، شرايط بازار رقابتی و فرآورده های نهايی صنعت ساختمان، سبب بهره گيری از فن آوری های نوين در اين صنعت شده است. همين صرفه جويی در مصرف انرژی و مواد اوليه و کاهش هزينه های اجرايی و مديريتی به عنوان عواملی موثر، گروه های ذينفع را به بهره گيری بيشتر از فن آوری در صنعت ساختمان تشويق و ترغيب کرده است بطوريکه اين گروه ها در بسياری از کشورهای ديگر مطالعه، توليد و به کار گرفته شده، به وسيله شرکت ها و افراد وارد کشور شده است و به همين منظور نيز کانون های پژوهشی بسياری در کشور پديد آمده است.

فرآيند انتخاب تکنولوژی های ساخت
فرآيند انتخاب تکنولوژی ساخت، گزيدن روش های گوناگون برای به کارگيری آن در صنعت ساختمان است. اين روش ها دربرگيرنده گزينش ماشين آلات، ابزار، مصالح، روش های مديريتی و سازماندهی، گروه های کاری و اجرايی و دانش های فنی گوناگون است.
گزينش درست اين روش ها در تمام مرحله های ساخت از مراحل آغازين پروژه همچون گمانه زنی، نقشه برداری و آماده سازی، تا مراحل ساخت همچون خاک برداری و حفاری، فوندانسيون، اسکلت، سقف، سفت کاری، نازک کاری داخلی و خارجی، تاسيسات، فضای سبز، بهره برداری و نگهداری ساختمان دارای اهميت فراوانی است.
ممکن است اين اشتباه در ذهن صورت پذيرد که منظور از اين کار به دست آوردن و انتخاب مدرن ترين و تازه ترين فن آوری ها است. درحاليکه بهره گيری از اين روش ها نيازمند به کارگيری هماهنگ و سازگار تمام اجزای آن است. پيشرفت نامتناسب يک جز به دليل ناهماهنگی با ديگر اجزاء نتيجه دلخواه را به همراه نخواهد داشت.
افزون بر هماهنگ سازی ( متناسب سازی ) اجزای تکنولوژی های ساخت، هماهنگی بين اجزای انتخاب شده با سايت و حوزه پيرامونی آن اهميت بسيار دارد. اين انتخاب نيازمند مطالعات گسترده و شناخت کامل منطقه و سايت، اقليم، سياست گذاری های خرد و کلان دولت و دستگاه های ذی نفوذ، پيشينه تاريخی، مطالعات اجتماعی، مطالعات اقتصادی، پتانسيل های موجود و داد و ستدها و رقابت های بين المللی است.
بهره گيری از تکنولوژی های ساخت نه به مثابه يک هدف بلکه به عنوان ابزاری برای تامين نيازهای زندگی، پديد آوردن رفاه اجتماعی و توسعه اقتصادی قابل قبول است.

مراحل انتقال تکنولوژی های ساخت
ورود به مبحث انتخاب و انتقال تکنولوژی ساخت نيازمند گذراندن مراحل گام به گام و سلسله واری است که طی آن عوامل ذی نفوذ نخست به فراگيری دانش فنی و سپس به تجربه و تثبيت آگاهی ها، پس از آن به آموزش نتايج به دست آمده و سرانجام به توليد و گسترش آن تکنولوژی می پردازند.
به بيانی ديگر مطالعات، در بخش های پژوهشی و مهندسان مشاور و کسب تجربه و تلاش در شرکت های سازنده انجام می شود. دراين حالت فرآيند گيری ضمن انجام کار، شرايط بهبود و گسترش فن آوری را فراهم می آورد و در صورت پردازش درست مطالعات و تجربه های اجرايی شرايط انتقال فن آوری در بالاترين سطح، برای توليد کنندگان داخلی فراهم شود.
بررسی عملکرد کشورهای جنوب شرقی آسيا و تجربه های اين کشورها ( ژاپن، کره، مالزی، تايوان و فيليپين ) در مورد انتقال فن آوری پس از دهه چهل ميلادی می تواند الگوی مناسبی برای کشورهای در حال توسعه باشد. اين کشورها به گونه های متفاوتی توانسته اند از مرحله رشد وابسته به واگذاری منابع طبيعی و نيروی کار خود، به مرحله جايگزينی واردات به توليد داخلی و سرانجام به مرحله صادرات فن آوری های توليدی خود در صنعت ساختمان برسند.
مرحله های زير به منظور انتقال فن آوری های ساخت در کشور و با هدف رهايی « تکنولوژی زدگی کاذب » که ممکن است به وسيله کشورهای توليد کننده در پيش پای کشورهای در حال توسعه گذاشته شود، پيشنهاد می شود.

فراگيری دانش فنی
گزينش و انتقال فن آوری با هدف گزينش فن آوری نيازمند روش های متناسب مطالعاتی است. نمونه های گوناگونی از انتقال فن آوری وجود دارد که به علت کمبود مطالعات انجام شده، شناخت ناکافی و نداشتن خط مشی روشن به رغم تلاش های فراوان در انتخاب نوع و واردات آن، به موفقيت نرسيده اند از اين رو اين بخش به عنوان محور اصلی کار اهميت فراوانی دارد.
در اين مرحله پژوهشگران با مطالعه کتاب، مجله ها و مقاله های داخلی و خارجی در کتابخانه ها و شبکه اينترنت به بررسی کامل موضوع می پردازند و سپس با داشتن ايده ها و نظرات معينی به بازديدهای هدفمند و مرتبط با موضوع و تحقيق از کشورهای توليد کننده و مصرف کننده فن آوری می پردازند. اين بازديدها به صورت دوره های آموزشی نيز انجام می شود. روشن است که تصميم گيری های اين مرحله، پايه تمامی حرکت های بعدی است و هرگونه تصميم نادرست می تواند زيان های جبران ناپذيری به بار آورد.

تجربه و تثبيت اطلاعات
اگرچه بهره گيری از تکنولوژی های ساخت و پی آمد های آن در مقياس کلان تعريف و توجيه بهتری دارد ولی شروع آن می بايست از کارگاه ها و شرکت های کوچک با توانايی های فنی و پتانسيل بالا آغاز شود. در اين تجربه های اجرايی بسياری از موارد برای گروه های سازنده روشن می شوند.
نمی توان انتظار داشت که برای ساخت پلی با يک فن آوری خاص، تنها با خواندن کتاب در مورد چگونگی انجام کار، آن را فراگرفت. حتی ديدن اين که ديگران همين کار را چگونه انجام می دهند نيز اين آمادگی را در ما پديد نمی آورد بلکه تنها با کوشش در انجام همان کار، رو به رو شدن با مسايل، تلاش مداوم در حل مشکلات و حرکت گام به گام از مقياس های کوچک به بزرگ است که فراگيری، انباشت دانش، نوآوری، هماهنگی با محيط و بهبود فن آوری صورت می پذيرد.

آموزش دستاوردها
آموزش دستاوردهای مطالعات و تجربه های فرآيند انتخاب و انتقال فن آوری، تثبيت دانش مربوطه را در پی دارد. و انتقال اين دانسته ها و تجربه ها به پويايی فرآيند انتخاب، نوآوری، خلاقيت، کسب دانسته های تازه بين تيم های آموزش دهنده و آموزش گيرنده و حتی فراتر از آن توليد انديشه های تازه می انجامد. تشکيل کلاس ها و دوره های آموزشی و تربيت نيروهای کار آزموده و کارا، برای اجرای بهينه فن آوری های برگزيده و گسترش تيم های کار آزموده، فراهم شدن بستر رشد فن آوری، رهايی از وابستگی و واردات فن آوری و استحکام ساختار پژوهشی و تحقيقاتی کشور را در پی دارد.

توليد و گسترش
با کامل شدن دانسته ها و تجربه ها و به وجود آمدن ايده ها و انديشه های هماهنگ با شرايط بومی و منطقه ای و انتقال آنها به افراد، شرکت ها و کاخانه های توليدی، تشويق و پشتيبانی دستگاه های دولتی مرتبط، تشکيل بخش های تحقيقاتی در شرکت ها و کارخانه ها، برپايی دوره های تخصصی، تربيت تيم های اجرايی و هم فکری بين گروه مشاوران، سازندگان و طراحان، رفته رفته توليد فن آوری و سپس گسترش فن آوری ساخت و صادرات آن انجام می پذيرد.
کشور ترکيه به عنوان يکی از کشورهای همسايه جمهوری اسلامی ايران با حرکت در اين راستا و دريافت تکنولوژی های گوناگون ساخت ( از کشورهای اروپايی ) و بومی کردن آنها و سپس توليد، گسترش و صادرات آن در سطوح مختلف، امروزه به عنوان يکی از موفق ترين کشورهای منطقه در توليد و گسترش فن آوری های صنعت ساختمان مطرح است.

انتقال بهينه تکنولوژی
افراد، شرکت های دولتی يا خصوصی می توانند در سطوح مختلف به انتقال فن آوری بپردازند. اين انتقال می تواند در پايين ترين سطح که همان دريافت و کاربرد فن آوری است و يا سطح ميانی که دريافت، کاربرد، اصلاح و هماهنگی آن با ويژگی های بومی و منطقه ای است و يا در بالاترين سطح که دريافت دانش برای توليد داخلی و رسيدن به فن آوری های تازه است صورت پذيرد. تاکنون بسياری از تکنولوژی های نوين ساخت توسط شرکت ها و افراد متخصص وارد کشور شده در موارد متعددی فرآيند انطباق با محيط و بومی کردن آنها انجام گرفته است. پرسش اين است که هر شخص يا شرکتی در چه سطحی می تواند به انتقال فن آوری بپردازد؟ و به دنبال رفع چه نيازهايی است؟
در يک نگرش کلی می توان تمامی افراد و شرکت های سرمايه گذار، توليد کننده، مصرف کننده و مهندسان مشاور را عضوی از مجموعه ذينفع اين فرآيند انگاشت که همگی در صورت هدفمند شدن و تعيين خط مشی کلی می توانند در سطوح مختلف و با هماهنگی يکديگر به انتقال تکنولوژی های ساخت بپردازند.
در اين حالت فرآيند انتخاب و انتقال تکنولوژی ( فراگيری دانش فنی - تجربه و تثبيت اطلاعات - آموزش نتايج به دست آمده - توليد و گسترش )، با روشی درست و از پايين ترين سطح انجام شده، سپس با نيازها و شرايط محيطی هماهنگی پيدا کرده و سرانجام توسط کارشناسان و کاخانه های داخلی توليد شده است و در چنين شرايطی انتقال بهينه تکنولوژی صورت پذيرفته است.

موانع انتقال تکنولوژی های ساخت
در برنامه های راهبردی بيشتر کشورهای در حال توسعه به واسطه شرايط اقتصادی، محدوديت های منابع مالی و تعداد زياد نيروی کار، بهره گيری از فن آوری های ساده، مصالح محلی، ابزار ارزان و نيز کاهش واردات در رئوس برنامه قرار گرفته است. و اين امر بهره گيری از تکنولوژی های ساخت و انتقال آن ها به کشور را با موانع متعدد رو به رو می کند.
اگر چه با ورود يک فن آوری بيکاری مقطعی در بين کارگران ساده و نياز به نيروی متخصص افزايش می يابد ولی در صورت ادامه اين امر، حمايت دولت و طی روش های درست انتقال، نه تنها مشکلات فوق به خوبی حل خواهند شد بلکه نياز به نيروهای کاری در آينده افزايش می يابد.
موارد زير هر کدام به عنوان مانعی برای جلوگيری از انتقال درست تکنولوژی ساخت به کشور، مطرح هستند. که در صورت مطالعه و در پيش گرفتن راه کارهای مناسب توسط دست اندرکاران شرايط برای انتقال بهينه تکنولوژی ساخت فراهم می شود:
- عدم تدوين استراتژی مشخص از طرف دولت.
- مقاومت توليد کنندگان داخلی مصالح سنتی و پيمانکاران محلی.
- ارزانی و فراوانی کارگران ساده در کشور.
- کمبود مديران توانمند و نيروهای انسانی مجرب.
- کم اهميت بودن محصولات نهايی صنعت ساخت نزد مشتريان و فقدان رقابت کيفی در بيشتر مناطق کشور و حذف انگيزش لازم در شرکت های ساختمانی برای توليد مرغوب.
- وابستگی و نياز به سرمايه اوليه برای انتقال فن آوری.
- حفظ موازنه صادرات و واردات کشور.

گزارش مراحل انتقال يک نمونه از تکنولوژی های ساخت
« بيش از 40 سال است که شيوه توليد، استفاده و مزايای بتن غلتکی در دانشگاه های ما تدريس می شود. بسياری نيروی متخصص و آگاه در اين مورد در کشور تربيت شده است و دانشجويان ايرانی بارها در المپياد بتن رتبه های اول تا سوم را به دست آورده اند و در اين باره همه شرايط و امکانات فراهم است، اما می بينيم که همچنان از آسفالت قيری استفاده می شود و گويی مديران و کارفرمايان پروژه ها تمايل چندانی به آشنايی با اين مقوله ندارند!
مقاومت استاندارد ترين بتن در ايران حدود 500 کيلوگرم بر سانتيمتر مربع است که در مقابل بتن هايی با مقاومت 4 هزار و 5 کيلوگرم بر سانتيمتر مربع، بتنی متوسط ارزيابی می شود و اين مسئله در طول زمان به معنای زيان خواهد بود که جاده ها و خيابان ها و بزرگراه ها از جمله محل های ضرر هستند.
اگر تا کنون و با توجه به پيشينه آشنايی با بتن های غلتکی R ccp هنوز اين شيوه در کشور ما به کار نمی رود، می توان فاصله بسيار بين مجامع علمی و صنعتی در کشورمان را علت اين مسئله فرض کرد و نيز حلقه گمشده بين اين دو که همان واحدهای تحقيق و توسعه هستند; اما هنوز به دليل همراهی نکردن مديران دولتی که نقطه عطفی در جا انداختن و گسترش به کارگيری اين روش هستند و عادت به ترک شيوه های آزموده شده گذشته را ندارند، در اين زمينه هنوز تغييراتی بنيادين رخ نداده است. »

فاجعه ای به نام بیمه زلزله

مقدمه
کشور ایران سالهای متمادی است که از پدیده های طبیعی همچون زلزله و سیل متحمل خسارتهای بیشماری میگردد و یکی از این پدیده های طبیعی که اخیرا مورد توجه خاص هم قرار میگیرد، پدیده زمین لرزه است. متاسفانه نگرش حاکم بر زلزله، قبول خسارتزا بودن آن است. بدین معنی که هم مردم و هم دولت پذیرفته اند که زلزله می کشد، خسارت میزند و نابود می کند. چنین نگرش ویران کننده ای در جای جای زندگی ما، و نیز برنامه ها و طرح های ارائه شده از سوی دولت و ارگانهای ذیربط کاملا مشهود است. بسیاری از برنامه های جاری و دیدگاه ها و سخنرانی های مدیران و مسئولان، بدون کوچکترین توجهی به نظرات کارشناسان و متخصصان این وادی، فقط به بحث بعد از زلزله و جبران خسارت های ایجاد شده توجه دارد.
بیمه زلزله یکی از مواردی است که بدون کوچکترین مطالعه علمی نسبت به آن، در حال حاضر در کشور اعمال میشود بدون آنکه به پیامدهای شرایط حاکم بر آن توجه گردد. متاسفانه در مورد بیمه زلزله نیز دیدگاه، فقط دیدگاه جبران خسارت می باشد، بدون توجه به اینکه بیمه زلزله چقدر می تواند در جهت اصلاح شرایط ساخت و ساز و تشویق به بهسازی لرزه ای مفید واقع شود.
شاید به جرات بتوان گفت که یکی از مهمترین ابزار های کشور های توسعه یافته برای جبران و کاهش خسارت های ناشی از زلزله، بیمه زلزله می باشد. در چنین کشور هایی بیمه زلزله، علاوه بر جبران خسارت های ناشی از زلزله، به منظور تشویق در جهت ساخت و ساز صحیح و ایمن استفاده می شود. با وجود این در کشور ایران با شرایط کنونی، حاکم بر بیمه زلزله، این بیمه نه تنها نخواهد توانست جبران کننده خسارت های مالی باشد، بلکه تهدیدی جدی برای ساخت و ساز صحیح خواهد بود. بدین معنی که با شرایط حاضر، بیمه زلزله، کشور را به سوی فاجعه ای مضاعف می کشاند. در مطلب حاضر با مقایسه وضعیت بیمه زلزله در کشور های توسعه یافته و کشور ایران، به بررسی آسیب های ناشی از چنین روندی خواهیم پرداخت و در نهایت جمع بندی و ارائه پیشنهاداتی در جهت اصلاح آن خواهیم داشت.
بیمه زلزله در سایر کشور ها
بیمه زلزله در کشور های زلزله خیز از جایگاه ویژه ای برخوردار است و این کشور ها توانسته اند با انجام مطالعات گسترده ریسک و خطر توسط متخصصان و مهندسان زلزله و سازه، قیمت های واقع گرایانه و حقیقی برای نرخ های حق بیمه زلزله تعیین نموده، آن را در مسیر صحیح هدایت نمایند. برای مثال در کشوری غیر از ایران، حق بیمه برای یک سازه حدود 10 درصد هزینه ایمن سازی آن برآورد میشود. بدین ترتیب که اگر هزینه ایمن سازی یک سازه 15 میلیون تومان باشد، حق بیمه ای که برای یک سال بیمه زلزله پرداخت می شود، چیزی حدود یک میلیون و پانصد هزار تومان خواهد بود.
مالک هر ساختمان بر اساس اینکه ساختمان وی چقدر در مقابل زلزله آسیب پذیر است مجبور به پرداخت حق بیمه میباشد و صاحبان سازه های آسیب پذیر مسلما می بایست مبلغ بیشتری پرداخت کنند. این به معنی استفاده صحیح از دست آورد های علم مهندسی زلزله چه در مرحله برآورد خطر زلزله، و چه در مرحله آسیب پذیری زلزله ای می باشد.
چندین روش مختلف برای برآورد آسیب پذیری سازه ها وجود دارد. ولی فرایند کلی آن عبارتست از تحلیل اینکه سازه در چه ساختگاهی ساخته شده و بطور کلی شتاب طراحی ساختگاه چقدر است، و در نهایت بررسی آسیب پذیری زلزله ای که شامل پارامتر های مختلفی از جمله، نوع سازه، کیفیت ساخت، کیفیت اسناد نظارت عمر سازه و سایر پارامتر های دخیل در عملکرد سازه در مقابل زلزله می باشد.
در چنین نظام بیمه ای، اینکه کجا ساخته ایم؟ و چگونه ساخته ایم؟ مهم است. و این یعنی تشویق مالکین به انتخاب دقیق تر ساختگاههای ایمن ( با رعایت فاصله مناسب از گسل و دوری از مکان های مستعد زمین لغزش ) و نیز دقت در انتخاب سازه های مقاوم در برابر زلزله.
چنین قوانینی از طرف دیگر، باعث خواهد شد تا عموم مردم همواره با سوالات مهمی از جمله "آیا سازه من در برابر زلزله ایمن است؟" روبرو شوند و این امر باعث خواهد شد تا اهمیت زلزله و خسارت های ناشی از آن بصورت غیر مستقیم ( جدای از آموزش های مستقیم ) در بطن جامعه وارد شود و مطمئنا تاثیر آن بیش از آموزش های مستقیم بوده و در نهایت منجر به فرهنگ سازی در جهت ساخت و انتخاب سازه های ایمن خواهد شد.
بیمه زلزله در ایران
جالب توجه است که در ایران بیمه ای تحت عنوان «بیمه زلزله» نداریم، و زلزله بصورت زیرمجموعه ای از آتش سوزی پوشش داده ميشود. شاید بهتر باشد قبل از نام گذاری بیمه آتش سوزی توجه نماییم که کدام یک از این پدیده ها خسارت بیشتری در طول سالیان گذشته وارد نموده است. در آن صورت شاید بیمه آتش سوزی تحت بیمه زلزله قرار می گرفت.
در کشور ما آنچنان ابتدایی با بیمه زلزله برخورد می شود که گویی زلزله امری بسیار دور از ذهن است و تا کنون خسارتی به کشور ما وارد نکرده است. قضیه بیمه اجباری زلزله در حالی مطرح می شود که بنیان علمی صنعت بیمه کشور در رابطه با بیمه زلزله بسیار سست بوده و اغلب شاهد اظهار نظر هایی کاملا اشتباه و غیر واقعی از سوی مسئولین ذیربط در این زمینه می باشیم.
متاسفانه ما هرگز به این نکته توجه نکرده ایم که رسالت جبران کننده بودن بیمه زلزله، در اولویت دوم نسبت به تشویقی بودن آن قرار دارد. بعد از زلزله زرند که گروه مهندسی جمعیت کاهش خطرات زلزله ایران، به این منطقه زلزله زده اعزام شده بود، شاهد بودیم که بلافاصله شرکت های بیمه ای، بازار یابهای خود را به مناطق کمتر آسیب دیده فرستاده بودند تا از ترس و هراس ایجاد شده بین مردم استفاده کنند و بتوانند مشتریان بیشتری را جذب نمایند.
برای مثال یکی از مغازه داران، محل کسب خود را که یک سازه خشت و گلی بود به قیمت بسیار اندکی به مدت یک سال برای سقف خسارت 10 میلیون تومان بیمه کرده بود. جالب است بدانیم که سازه های خشت و گلی در تمام زلزله های گذشته امتحان خود را پس داده اند و شاهد خسارت های بیشمار جانی و مالی از سوی چنین سازه هایی بوده ایم. با این حال میبینیم که متولیان صنعت بیمه کشور بدون کوچکترین توجهی به هشدارهای صادر شده از سوی متخصصان امر زلزله اقدام به بیمه نمودن سازه ای می نمایند که محکوم به نابودیست و در این شرایط فرد بیمه کننده خوشحال از اینکه ملک خود را بیمه کرده است از نو سازی این سازه با مسخره یاد می کند.
این یک نمونه در مورد محل تجاریست و در مورد منازل مسکونی نیز دقیقا چنین روالی وجود دارد یعنی فرد دیگر هیچگونه رغبتی در جهت ایمن سازی و بهسازی محل سکونت یا کسب خود نخواهد داشت!
ما در کشور ایران شاهد روالی مناسب و علمی در محاسبه حق بیمه زلزله ساختمانها نیستیم و در واقع در کشور ایران بر خلاف سایر کشور های زلزله خیز جهان عمل می شود.
کیفیت سازه، یکی از مهمترین فاکتور ها در تعیین نرخ بیمه زلزله می باشد در حالی که در صنعت بیمه کشور کیفیت ساختمان هیچگونه تاثیری در نرخ بیمه پرداختی ندارد. بدین ترتیب که در ایران فرقی نمی کند که منزلتان خشت و گلی باشد یا بتن مسلح، روی شیب مستعد زمین لغزش باشد یا نه، به هر حال حق بیمه ای که پرداخت می کنید یکی خواهد بود و این یکی از مهمترین آسيب هایی است که شرایط کنونی بیمه زلزله بر کشور وارد می کند. یعنی سازه خوب با سازه بد هیچ تفاوتی ندارد.
پیشنهاد
مشاهده کردیم که صنعت بیمه کشور در زمینه بیمه زلزله بر خلاف آنچه که باید باشد بسیار ضعیف بوده و مطالعات تخصصی بسیار اندکی در این زمینه انجام پذیرفته است. و به دلیل پیشنهاد بیمه زلزله از سوی شرکت های بیمه ای بدون مطالعه صحیح باعث گردیده تا بیمه هیچگونه حالت تشویقی در جهت ایمن سازی و بهسازی ساختمان ها نداشته باشد. از سوی دیگر این مطلب که آیا با چنین نرخ های بیمه و بدون مطالعات ریسک و خطر در زمینه زلزله شرکت های بیمه ای خواهند توانست خسارت ایجاد شده را جبران کنند خود جای بسی تامل دارد.
آنچه که از نظر متخصصان زلزله کشور در شرایط کنونی الزامی به نظر می رسد انجام هر چه سریعتر مطالعات تخصصی، مهندسی و مدیریتی بنیادی و گسترده در زمینه بیمه زلزله در کشور است تا شرایط کنونی چنین بیمه ای که مطمئنا گسترده شدن آن کشور را بسوی فاجعه مضاعف خواهد کشاند اصلاح گردد. مطمئنا نیاز اجرایی طرح هایی چون بیمه اجباری زلزله، شناخت کامل موضوع و شرایط حاکم بر ایران و از سوی دیگر واقعی کردن نرخ بیمه ها و نیز استفاده از متخصصان کشور در جهت برآورد سریع آسیب پذیری سازه ها می باشد.
اگر تمام تفکر شرکت های بیمه ای براساس نظام مالی و حداکثر سود می باشد و نیازی به سرمایه گذاری در جهت مطالعات اساسی در این زمینه نمی بینند نگرش سازمان های غیر دولتی و تخصصی در زمینه زلزله حفظ جان انسانهاست. لذا سازمان های غیر دولتی اجازه نخواهند داد تاجان انسانها قربانی ندانم کاری و عدم علم کافی مدیران گردد. آیا وقت آن نرسیده که ساختار های حیاتی کنترل سازه ها با همکاری و همیاری تمام گروه های در گیر در این امر بتواند از تمام امکانات موجود استفاده نموده و ساختاری نظام مند و اصولی به مباحثی همچون بیمه زلزله بدهد؟