جزوه تایپ شده حقوق کار
نام استاد : دکتر حمزه محمدی
نام دانشگاه : آزاد اسلامی واحد قزوین (باراجین)
منبع درس : کتاب حقوق کار دکتر عراقی
نکات لازم جهت تبیین حوزه حقوق کار :
برای اینکه حوزه حقوق کار را بشناسیم باید چند نکته را دقت کنیم که به شرح ذیل می باشد :
تفکیک بین کار مستقل و کار در خدمت دیگری
در جامعه افراد متعددی هستند که کار مستقلی دارند مثل پزشک برای خود مطب دارد و تحت طبعیت دیگری کار نمی کنند. اما عده ای هستند که کارشان در خدمت دیگری است یعنی به دستور دیگری و تحت تبعیت دیگری کار می کنند.
بنابراین حوزه مطالعات کار هیچ ارتباطی به کار مستقل ندارد. یعنی هر جایی کار مستقل است از حوزه مطالعاتی حقوق کار مستقل شده است.
مثلث در حقوق کار:
ممکن است استثناً کارگاه وجود نداشته باشد.
وقتی که صحبت از کارگر و کارفرما می شود بحث دستور و ازادئه نیروی کار است. دستور از طرف کارفرما و ارائه نیروی کار از طرف کارگر.
استثناء کارمندان دولت :
کارمندان دولتی داریم که کار در خدمت دیگری هستند ولی از حوزه شمول قانون کار استثنا شدند و تابع مقررات استخدامی خاص خودشان هستند.البته این مطلق نیست. در ایران کارمندان دولت درسته در خدمت دیگری هستند اما کلا از حوزه شمول قانون کار استثنا شده اند.
حقوق کار مثل سایر رشته های حقوقی حاکم بر روابط بین انسانهاست.
حقوق کار علاوه بر روابط فردی روابط جمعی را نیز مطالعه می کند.
در حقوق کار بحثی داریم با عنوان روابط دسته جمعی کار.
تنظیم سیاست های اقتصادی و اجتماعی در زمینه اشتغال و ... جزء تکالیف اساسی دولت است.
دولت در کشور یکسری وظایفی دارد.دولت نمی تواند در مورد ساعت کار و حداقل دستمزدها بی تفاوت بماند.
در حقوق کار فقط صرف قوانین و قواعد قانون کار نیست که تعیین کننده است.
برای تعریف حقوق کار 3 دیدگاه وجود دارد :
دیدگاه های حقوقدانانی که با دید فردگرایی به حقوق کار نگاه می کنند :
می گویند حقوق کار مجموعۀ قواعد و مقررات حاکم بر قرارداد کار است. اصلاً می گویند قرارداد کار در ذیل حقوق قراردادها تعریف می شود. نباید این را تفکیک کرد.
دیدگاه اقتصادیان :
حقوق کار مجموعه قواعد حاکم بر نیروی کار و یا مجموعه قوانین و مقرراتی که حاکم هست بر همکاری میان کار و سرمایه.
دیدگاه حقوقدانانی که حقوق کار را در حقیقت صرفاً از جنبه حقوقی بحث می کنند نه فردگرایی و اقتصادی:
حقوق کار بر همۀ روابطحقوقی(یعنی بحث استخدام،بازنشستگی و...) ناشی از انجام کار برای دیگری حاکم است مشروط بر این که اجرای کار با تبعیت یک طرف نسبت به طرف دیگر همراه باشد.
نکته : در حقوق کار آن چیزی که بسیار اهمیت دارد تبعیت دارد. برای اینکه دو موضوع تبعیت و مزد در روبروی هم قرار می گیرند.هر کدام نباشد آن یکی هم نیست. وقتی فردی تبعیت می کند باید مزد هم دریافت کند.
مشخصات حقوق کار :
در حقوق کار یکسری موضوعات و مسائلی مطرح می شود که قابل طرح در سایر رشته های حقوقی نیست. مثل پیمان های جمعی کارف اعتصاب،ویژگی عواعد کار و ... به همین خاطر اگر بخواهیم مشخصات حقوق کار را بگوییم عبارتند از :
الف)جنبه حمایتی حقوق کار:
در یک رابطه حقوقی اصلی داریم به نام اصل تناظر طرفین یا برابری طرفین که بدیهی است.قانون گذار اصل تناظر را در نظر گرفته و دقیقا بر اساس آن هم رابطه حقوقی را می پذیرد.تمام دغدغه ی حقوق کار تلاش برای برابری و تناظر طرفین است.
به همین دلیل می گوییم در این مشخصه اتفاقاتی رخ می دهد :
کاستن از نابرابری
حقوق کار اسمش هست حقوق کار کارگران.حقوق کار در راستای حمایت از حقوق کارگران وضع شده است و تلاش می کند نابرابری را کمتر کند.
در ماده 7 قانون کار : این ماده آمده قرارداد شفاهی هم قبول کرده است.برای اینکه بار اثبات را بیندازد به گردن کارفرما.چون همۀ کارگران سواد خواندن و نوشتن برای داشتن قرارداد کتبی ندارد.
تحول در جهت افزایش حمایت
به حقوق کار حقوق پیشرو هم می گوییم. هر چه جلوتر می رویم میزان حمایت حقوق کار از کارگران بیشتر می شود.حقوق کار برخلاف حقوق بشر است.
آیا این حمایت ها ایجاد حق مکتسبه می کند یا خیر؟ حقی که به موجب یک قانونی برای فردی ایجاد شده است. حالا می خواهیم ببینیم این حق را می توانیم از او بگیریم یا خیر.در حوزه های مختلف این حق وجود دارد.البته در ایران کم رنگ تر است.به آن انتظار مشروع می گویند.
آیا امکانپذیر است در مورد حمایت هایی مثل مرخصی و ... به عقب برگردیم؟
اگر شرایط و اوضاع و احوال کشور به گونه ای باشد که دولت ببیند حفظ این حقوق و امنیت شغلی در مخیل باشد یعنی این حفظ شود امنیت شغلی از بین می رود اینجا بیش از این از انتظاراتش صرف نظر می کند تا امنیت شغلی اش از بین نرود.
مثلا کارفرمایی به دلیل اینکه ورشکست نشود و کارگاهش تعطیل نشود می تواند حقوق کارگران را کمی پایین بیاورد.یعنی برای حفظ شغل کمی عقب نشینی می کند.
گسترش حمایت حقوق کار به گروه های مختلفی که کار می کند.
گروه های حقوق کار بسیار متعدد هستند. حقوق کار باید تمامی گروه ها را تحت پوشش خود قرار دهد وگرنه جامع و کامل نیست.حقوق کار را به همین دلیل حقوق طبقاتی است یعنی مخصوص کسی است که عنوان کاریاب به او اطلاق می شود.
تنوع مقررات کار
برای هر گروه شغلی باید یک قوانین و مقررات متناسب با آن شغل تصویب کرد. وضعیت کارگر،جنسیت کارگر،نوع شغل و ...
برای موضوعات مختلف باید مقررات و قوانین متعددی وجود داشته باشد.
به همین دلیل در حقوق کار تعداد آئین نامه ها و بخش نامه ها بی نهایت زیاد است.
آمدیم برای مسائل جزئی آئین نامه و بخش نامه تعریف کردیم.
حتی تابعیت کار گر هم می تواند تحت تاثیر قرار گیرد.