بررسی مقایسه ای سبک های یادگیری،تاب آوری و مهارت های حل مسئله در شطرنجبازان حرفه ای و غیر حرفه ای
فهرست مطالبعنوان............................................................................................................................................................................................... صفحه
چكيده فارسي................................................................................................................................................................................. 4
فصل اول:کلیات پژوهش
1-1-مقدمه...................................................................................................................................................................................... 3
1-2-بيان مساله............................................................................................................................................................................... 6
1-3-اهميت و ضرورت پژوهش.................................................................................................................................................... 11
1-4-اهداف پژوهش....................................................................................................................................................................... 13
1-5-سوالهای پژوهش.................................................................................................................................................................... 13
1-6- فرضیه های پژوهش............................................................................................................................................................ 15
1-7- تعریف متغیرها، پیش فرضها و اصطلاحات تحقیق.............................................................................................................. 15
فصل دوم:ادبيات و پیشینه پژوهش
2-1-مقدمه...................................................................................................................................................................................... 18
2-2-تاب آوري....................................................... ...................................................................................................................... 18
2-3-انواع تابآوری................................................ ...................................................................................................................... 28
2-4-محيط يادگيري............................................... ...................................................................................................................... 34
2-5-سبك شناختي فرد دریادگیری............................................................................................................................................... 39
2-6-فرهنگ سازماني یادگیری....................................................................................................................................................... 40
2-7- درك خودكارآمدي افراد از یادگیری.................................................................................................................................... 42
2-8-رويكردهاي يادگيري.............................................................................................................................................................. 48
2-9-حل مسأله............................................................................................................................................................................... 52
2-10- اصول حل مسأله................................................................................................................................................................. 53
2-11- فرآیند حل مسأله................................................................................................................................................................. 53
2-12-جهت گيري به مسئله........................................................................................................................................................... 58
2-13-عوامل شکل دهنده استراتژی در شطرنج..... ...................................................................................................................... 59
2-14-پیشینه پژوهش.............................................. ...................................................................................................................... 75
2-14-1-پیشینه پژوهش در ایران.................................................................................................................................................. 75
2-14-2-پیشینه پژوهش در خارج................................................................................................................................................. 80
فصل سوم:روش شناسی پژوهش
3-1-مقدمه...................................................................................................................................................................................... 85
3-2-روش تحقيق........................................................................................................................................................................... 85
3-3- جامعه آماری......................................................................................................................................................................... 85
3-4- روش نمونه گیری................................................................................................................................................................. 85
3-5-حجم نمونه و ویژگیهای آن........................... ...................................................................................................................... 85
3-6-ابزار پژوهش.......................................................................................................................................................................... 86
3-7-روش های تجزیه تحلیل داده ها.................... ...................................................................................................................... 89
فصل چهارم: تجزيه و تحليل داده ها
4-1-مقدمه...................................................................................................................................................................................... 91
4-2-یافته های توصیفی................................................................................................................................................................. 91
4-3-تحلیل مربوط به فرضیه ها..................................................................................................................................................... 95
فصل پنجم:بحث و نتيجه گيري
5-1-مقدمه...................................................................................................................................................................................... 118
5-2-بحث و نتيجه گيري............................................................................................................................................................... 118
5-3-محدودیتها.............................................................................................................................................................................. 128
5-4-پيشنهادها................................................................................................................................................................................ 128
5-5-پیشنهادهای کاربردی.............................................................................................................................................................. 129
منابع ............................................................................................................................................................................................... 131
پيوستها............................................................................................................................................................................................ 139
پرسشنامه سبک های حل مساله...................................................................................................................................................... 140
پرسشنامه تاب آوری....................................................................................................................................................................... 142
پرسشنامه سبک های یادگیری......................................................................................................................................................... 144
چكيده لاتین.................................................................................................................................................................................... 145
فهرست جداولجدول4-1فراوانی و درصد جنسیت....................... ...................................................................................................................... 91
جدول 4-2-فراوانی و درصد سن.......................... ...................................................................................................................... 91
جدول4-3- فراوانی و درصد میزان تحصیلات...... ...................................................................................................................... 92
جدول4-4-فراوانی و درصد سابقه......................... ...................................................................................................................... 92
جدول4-5-فراوانی و درصد سطح بازیکنان........... ...................................................................................................................... 93
جدول4-6-فراوانی و درصد سبک یادگیری........... ...................................................................................................................... 93
جدول4-7-شاخص های توصیفی میزان سبکهای یادگیری، حل مساله و تاب آوری................................................................... 94
جدول4-8- آزمون کولموگروف- اسمیرنوف (K-S) در بررسی نرمال بودن توزیع متغیرها....................................................... 94
جدول4-9-جدول تقاطعی بین سبک های یادگیری و حرفه ای و غیر حرفه ای بودن با توجه جنسیت..................................... 95
جدول4-10-نتیجه آزمون سوال اول بر اساس شاخص خی دو.................................................................................................... 96
جدول4-11-جدول تقاطعی بین سبک های یادگیری و حرفه ای و غیر حرفه ای بودن با توجه سن.......................................... 96
جدول4-12-نتیجه آزمون سوال اول بر اساس شاخص خی دو.................................................................................................... 98
جدول4-13-جدول تقاطعی بین سبک های یادگیری و حرفه ای و غیر حرفه ای بودن با توجه سابقه....................................... 98
جدول 4-14- نتیجه آزمون سوال اول بر اساس شاخص خی دو................................................................................................. 100
جدول4-15- جدول تقاطعی بین سبک های یادگیری و حرفه ای و غیر حرفه ای بودن با توجه تحصیلات.............................. 101
جدول4-16- نتیجه آزمون سوال اول بر اساس شاخص خی دو................................................................................................... 103
جدول4-17- آزمون ناپارامتریک یومن ویتنی در بررسی سطح بازیکنان و تاب آوری................................................................. 103
جدول4-18- شاخص های آزمون یومن ویتنی در بررسی سطح بازیکنان و تاب آوری............................................................... 104
جدول4-19- آزمون ناپارامتریک یومن ویتنی در بررسی جنسیت و تاب آوری........................................................................... 104
جدول4-20- شاخص های آزمون یومن ویتنی در بررسی جنسیت و تاب آوری......................................................................... 104
جدول4-21- آزمون ناپارامتریک کروسکال-والیس در بررسی سطح بازیکنان و تاب آوری........................................................ 105
جدول4-22- شاخص های آزمون کروسکال-والیس در بررسی سطح بازیکنان و تاب آوری..................................................... 105
جدول4-23- آزمون ناپارامتریک کروسکال-والیس در بررسی سن و تاب آوری......................................................................... 105
جدول4-24- شاخص های آزمون کروسکال-والیس در بررسی سن و تاب آوری...................................................................... 106
جدول4-25- آزمون ناپارامتریک کروسکال-والیس در بررسی سطح بازیکنان و تاب آوری........................................................ 106
جدول4-26- شاخص های آزمون کروسکال-والیس در بررسی سطح بازیکنان و تاب آوری..................................................... 106
جدول4-27- آزمون ناپارامتریک کروسکال-والیس در بررسی سابقه و تاب آوری...................................................................... 107
جدول4-28- شاخص های آزمون کروسکال-والیس در بررسی سابقه و تاب آوری................................................................... 107
جدول4-29- آزمون ناپارامتریک کروسکال-والیس در بررسی سطح بازیکنان و تاب آوری........................................................ 107
جدول4-30- شاخص های آزمون کروسکال-والیس در بررسی سطح بازیکنان و تاب آوری..................................................... 108
جدول4-31- آزمون ناپارامتریک کروسکال-والیس در بررسی تحصیلات و تاب آوری.............................................................. 108
جدول4-32- شاخص های آزمون کروسکال-والیس در بررسی سابقه و تاب آوری................................................................... 108
جدول4-33- آزمون ناپارامتریک کروسکال-والیس در بررسی سطح بازیکنان و حل مساله......................................................... 109
جدول4-34- شاخص های آزمون کروسکال-والیس در بررسی سطح بازیکنان و حل مساله...................................................... 109
جدول4-35- آزمون ناپارامتریک کروسکال-والیس در بررسی جنسیت و حل مساله................................................................... 109
جدول4-36- شاخص های آزمون کروسکال-والیس در بررسی جنسیت و حل مساله................................................................ 110
جدول4-37- آزمون ناپارامتریک کروسکال-والیس در بررسی سطح بازیکنان و حل مساله......................................................... 110
جدول4-38- شاخص های آزمون کروسکال-والیس در بررسی سطح بازیکنان و حل مساله...................................................... 110
جدول4-39-آزمون ناپارامتریک کروسکال-والیس در بررسی سن و حل مساله........................................................................... 111
جدول4-40- شاخص های آزمون کروسکال-والیس در بررسی سن و حل مساله....................................................................... 111
جدول4-41- آزمون ناپارامتریک کروسکال-والیس در بررسی سطح بازیکنان و حل مساله......................................................... 111
جدول 4-42- شاخص های آزمون کروسکال-والیس در بررسی سطح بازیکنان و حل مساله..................................................... 112
جدول4-43- آزمون ناپارامتریک کروسکال-والیس در بررسی سابقه و حل مساله....................................................................... 112
جدول4-44- شاخص های آزمون کروسکال-والیس در بررسی سن و حل مساله....................................................................... 112
جدول4-45- آزمون ناپارامتریک کروسکال-والیس در بررسی سطح بازیکنان و حل مساله......................................................... 113
جدول4-46- شاخص های آزمون کروسکال-والیس در بررسی سطح بازیکنان و حل مساله...................................................... 113
جدول4-47- آزمون ناپارامتریک کروسکال-والیس در بررسی تحصیلات و حل مساله............................................................... 113
جدول4-48- شاخص های آزمون کروسکال-والیس در بررسی تحصیلات و حل مساله............................................................. 114
جدول 4-49-- آزمون ناپارامتریک کروسکال-والیس در بررسی سبک های یادگیری و تاب آوری............................................ 114
جدول4-50- شاخص های آزمون کروسکال-والیس در بررسی سبکهای یادگیری و تاب آوری................................................ 115
جدول4-51- آزمون ناپارامتریک کروسکال-والیس در بررسی سبکهای یادگیری و حل مساله.................................................... 115
جدول4-52- شاخص های آزمون کروسکال-والیس در بررسی سبکهای یادگیری و حل مساله................................................. 115
جدول4-53- نتایج آزمون اسپیرمن در بررسی رابطه تاب آوری و حل مساله............................................................................... 116
چکیده
هدف کلی پژوهش حاضر بررسی مقایسه ای سبک های یادگیری،تاب آوری و مهارت های حل مسئله در شطرنجبازان حرفه ای و غیر حرفه ایمی باشد.روش این پژوهش توصیفی از نوع همبستگی است. جامعه آماری شامل کلیه شطرنجبازان تحت نظارت فدراسیون شطرنججمهوری اسلامی ایران می باشد.
نمونه پژوهش متشکل از 200 نفر شطرنجباز (100نفر شطرنجباز حرفه ای و 100نفر شطرنجباز غیر حرفه ای)استان های تهران و گیلان و مازندران است. ملاک تشخیصی برای شطرنجبازان حرفه ای از غیر حرفه ای داشتن درجه بین المللی بیشتر از 1800است.
لازم به ذکر است که حجم نمونه بر اساس نمونه گیری به روش تصادفی ساده به تعداد 306 نفر انتخاب شدند و افراد به پرسشنامه سبک های یادگیری کلب (2005)، تابآوری کانر و دیویدسون (2003)، راهبردهایحلمسئله كسيدي و لانگ (1996) پاسخ دادند.داده های حاصل با آزمون t گروه های مستقل، آزمون V کریمر، تحلیل رگرسیون چند متغیره با نرم افزار 21spss تجزیه و تحلیل شد.یافته ها نشان داد بین سبک های یادگیری شطرنج بازان حرفه ای و غیر حرفه ای با توجه به جنسیت، گروههای سنی، سابقه و تحصیلات تفاوت وجود دارد.
بین تاب آوری شطرنج بازان حرفه ای و غیر حرفه ای با توجه به جنسیت ،گروه های سنی، سابقه و تحصیلات آنان تفاوت وجود ندارد. بین مهارت های حل مسئله شطرنج بازان حرفه ای و غیر حرفه ای با توجه به جنسیت، گروههای سنی، سابقه و تحصیلات آنان تفاوت وجود دارد. همچنین بین سبک های یادگیری با تاب آوری و مهارت های حل مسئله رابطه وجود دارد.
بین سبک های یادگیری و مهارت های حل مسئله رابطه وجود ندارد. در یک نتیجه گیری کلی باید گفت که سبک های یادگیری و داشتن مهارت ها در حل مسئله به وسیله بسیاری از صاحبنظران به عنوان یکی از عوامل موفقیت در تحصیلات عالی معرفی شده اند. اگرچه عموماً چنان تلقی می شود که افراد می توانند با آگاهی از سبک های یادگیری و افزایش تاب آوری خود موفقیت بیشتری در زندگی کاری بدست آورند.
واژگان کلیدی:سبک های یادگیری،تاب آوری، مهارت های حل مسئله ، شطرنجبازان.
1-1-مقدمه
زندگی پیچیده بشر امروزی محصول هزاران سال مبارزه برای زنده ماندن و زندگی بهتر بوده است . به عبارت دیگر پیچیدگی های زندگی بشر امروزی محصول هزاران سال تکامل است.انسان اولیه اکتسابات خود را از طریق انتقال به نسل های بعدی حفظ کرده و این چرخه تا به امروز تکرار شده است .
ما امروزه وارث گنجینه ی گرانبهایی از دانش و تجربه ی اجداد خود هستیم و با افزودن تجربه خود به آن ، آن را برای آیندگان به ارث خواهیم گذاشت . بشر برای انتقال دانش و تجربۀ خود نیاز به کشف و ابداع اصولی داشته است که امروزه ما آن را با عنوان تعلیم و تربیت می شناسیم. تعلیم و تربیت در مسیر تحولی خود به دست انسان دچار تغییرات زیادی شده است .
به خصوص از زمانی که انسان از لحاظ تفکر و اندیشه به مرحله ای از پختگی رسیده و به ساختن نظریه ها پرداخته است . تا کنون نظریه های زیادی از جانب افراد زیادی مطرح شده است و اغلب آنها صرفاً بر یک جنبه از جوانب متعدد انسان تمرکز داشته اند و از جامع نگری و نظام مندی کمی برخوردار بوده اند .
توجه افراطی به جسم ، تعلیم و تربیت به عنوان آمادگی، تعلیم و تربیت به عنوان شکوفا کردن استعداد، و تربیت به عنوان پرورش یا تشکیل ذهن ، توجه به گذشته و تکرار آن، اهمیت افراطی قائل شدن بر نقش محیط آنچنان که در مکاتب رفتارگرایان مطرح است و مواردی از این قبیل نشان دهنده ی یک سو نگری در امر تعلیم و تربیت می باشد . در طول هزاران سال انسانها تربیت را مترادف با عادت دانسته اند ، یافته های حال از آزمایش های حیوانی را به انسان تعمیم داده اند ، بر آموزش توام با تکرار و تمرین تاکید داشته اند .
در تمام دیدگاههایی که در مکاتب مختلف تا نیمه بیستم ادامه داشته است یادگیری و آموزش را یک فرآیند افزایش دانسته اند ، قائل به یادگیری جزء به جزء بوده اند و اجزا را بصورت جدا از هم معنادار فرض کرده اند . در مقابل این دیدگاهها نظریه های دیگری مطرح شده است که از دو باور عمده نشات می گیرد ؛
1 – یکتا بودن و اهمیت خود انسان
2 – واکنش شدید در برابر رویکرد های ماشین نگر و مادی به مطالعه انسان ( کاظمی ، 1386 ) . امروزه دیگر از استعاره ماشین برای توصیف انسان کمتر استفاده می شود و انسان به عنوان موجود زنده پیچیده ای در نظر گرفته می شود که از الگوهای پیچیده ای پیروی می کند .
همانطور که کائنات و عناصر طبیعت از الگوهای خاص پیروی می کنند انسان نیز برای زنده ماندن الگوی خاصی را برای خود انتخاب می کند که متشکل از اجزاء زیادی از قبیل زیست شناسی ، شناخت ، عاطفه ، رفتار ، روابط اجتماعی و ... است . به عبارت دیگر می توان گفت رفتار انسان محصول تعامل این اجزا است که با الگوی خاصی با یکدیگر در تعامل هستند( جانسون و جانسون 2005 ص 21).انسان برای ادامه ی زندگی و بهبود وضعیت خود نیاز به سطحی از انگیزش دارد که به عقیده صاحب نظران عبارت است از فرآیندی که موجب تحریک و برانگیختگی رفتار فرد می شود .
همچنین نوعی جهت گیری در رفتاری است که منجر به پاداش می شود. از تعریف چنین بر می آید که منشا اصلی رفتار انسان انگیزش است و لذا یادگیری نیز یکی از عوامل مهم زندگی انسان است که تحت تاثیر این امر می باشد .
همانطور که پیش از این اشاره شد این انگیزش می تواند به شکل پیچیده ای با عوامل زیادی در تعامل باشد. به عبارت دیگر نظام خود فرد با داشتن سطحی از انگیزش و بررسی روابط پیچیده روشهای انگیزشی و راهبرد های خود نظم دهی مناسب به الگوهای انگیزش سازگارانه دست می یابد ( بندورا 1997 ص20) . بازی کردن شطرنج نیازمند سازماندهی چندین عمل روانشناختی مثل توجه کردن، گروه بندی ادراکی، و کارکردهای متفاوت حافظه است در حال حاضر روانشناسان شناختی بر این عقیده اند که بازی کردن شطرنج به تمرین اساسی نیاز دارد.
از اینرو شطرنج بعنوان یک مثال ویژه در نظر گرفته می شود که برای یک عمل تخصصی نیازمند تجربه مخصوص به خود است.
در این متن سیمون و چیس، قانون تخصصی ده ساله را به شکلی واضح تدوین کردند که دلالت بر این موضوع دارد که برای رسیدن به سطح استاد بزرگی شطرنج، حداقل ده سال تمرین فشرده لازم است.
چندین مطالعه و بررسی اخیر با نشان دادن ارتباطی یکنواخت بین تمریندقیق شطرنج و عملکرد شطرنجی با استفاده از طرحهای مطالعه طولی و بازنگرانه، از قانون ده ساله حمایت می کنند. از اینرو، ارتباط مثبت بین میزان انباشتی تمرین و عملکرد شطرنجی شبیه ارتباط تمرینی ـ عملکردی در سایر رشته ها مثل موسیقی، ورزشها، و آموزش می باشد (اریکسون 2004 ص 59).
با این وجود گرچه تمرین در تعیین عملکرد شطرنجی مهم است، هوش کلی، هوش فضایی بصری و استعداد نیز بعنوان عوامل مرتبط با عملکرد شطرنجی مورد بحث و بررسی قرار می گیرند. ازاینرو تعدادی از مولفان موافق نوعی از ارتباط بین تمرین و استعداد هستند که عملکرد شطرنجی را توضیح می دهد (هاوارد 2013ص30).به رغم بررسیهای رفتاری گسترده، شالوده های عصبی مهارت و عملکرد شطرنجی کاملاً درک نمی شوند.
از سوی دیگر مهارت حل مساله توانایی ایست که فرد را قادر می سازد زمانیکه با مسئله ای مواجه می شود با استفاده از دانش و مهارت هایی که دارد به آن پاسخ درست بدهد. مهارت حل مساله به فرد کمک می کند تا به صورت منطقی و منظم به حل مسائل و مشکلات خود بپردازند، فعالانه پیامد ها و جوانب مختلف مسئله و راه حل های آن را بررسی کنند (یار محمدی واصل و همکاران،1389ص31) . از سوی دیگر تابآوریفرایند سازگاری بهینه در مواجه با سختیها، وقایع آسیبزا، مصیبتها، تهدیدها یا هر موقعیت استرسزاست. برخی از این موقعیتها عبارتند از مشکلات ارتباطی و خانوادگی، مشکلات جدی سلامتی، فشارهای شغلی و مالی. تابآوری به معنای ”بازگشت“ از تجربههای سخت گذشته است.
پژوهشها نشان داده است که تابآوری امری طبیعی و معمول است. اغلب افراد در مقابله با رویدادها تابآورند. برای مثال، واکنش مردم به زلزله بم را در نظر بگیرید، بسیاری توانستند زندگی جدیدی را آغاز کنند. پژوهشهای انجام شده حاکی از آن است که برخی افراد تاب آور، پس از رویارویی با موقعیت های دشوار زندگی، دوباره به سطح معمولی عملکرد باز می گردند، حال آنکه عملکرد برخی دیگر از این افراد، پس از رویارویی با ناکامی ها، مصیبت ها و دشواری ها نسبت به گذشته ارتقا پیدا می کند.
در مجموع، افراد تاب آور، واقعیت های زندگی را به سهولت می‌پذیرند.ایمان دارند که زندگی پرمعنا است. این باور معمولا به وسیله ارزشهای آنها حمایت می شود.دارای توانایی های چشمگیری برای وفق دادن سریع خود با تغییرات بزرگ هستند.(لاتنس ، وگیلگیسنگ و لستر1،2009 ص34). با توجه به آنچه که گفته شد هدف پژوهش حاضر بررسی مقایسه ای سبک های یادگیری،تاب آوری و مهارت های حل مسئله در شطرنجبازان حرفه ای و غیر حرفه ای کشور است.
1-2-بیان مساله
يكي از سازه هاي روانشناختي كه ميتوان پيش بيني كرد براي رفتار و موفقيت ورزشي تعيين كننده باشد، سبک های یادگیری است.سبک هاییادگیری به راه هایی اشاره دارند که برمبنای آنها افراد مفاهیم، قوانین واصولی را بهوجود میآورند تا به مدد آن در برخورد با موقعیت های جدید هدایت شوند.وول فولک سبک یادگیری را به عنوان راه های متفاوت دریافت و سازماندهی اطلاعاتتعریف کرده است. بنا به این تعریف، سبک یادگیری به تفاوت های بین افراد در ترجیحروش های دریافت، سازماندهی و پردازش اطلاعات و تجربه ها در یادگیری مفاهیم تازهاشاره میکند(حجازی، 1385ص32).
- Jonsson
- Bandora
.Woolfolk