جزوه احکام کسب و کار از دیدگاه اسلام

دین جامع و هدایت گر اسلام برای هر یک از زوایای زندگی انسان، احکام به خصوصی دارد و بر هر مکلفی مکلفی لازم است احکام مورد نیاز خود، در هر زمینه را فرا گرفته و به آن عمل نماید.


 یک از این زوایا که احکام آن برای بیشتر افراد مورد نیاز است، معاملات و روابط مالی است. در میان معاملات، اولین و مهم‌ترین قرارداد متداول در روابط اقتصادی بیع (خرید و فروش) است، که نقش بسیار مهمی در روابط اجتماعی دارد. مساله خرید و فروش همچون سایر فعالیت‌ها باید در محدوده‌ی مقررات اسلام باشد. از این رو یادگیری احکام خرید و فروش پیش شرط داد و ستد صحیح است، اسلام، مالکیت خصوصی و فردی را که ریشه و زیربنای اصلی آن کار است، تا حدودی محترم شمرده و اساس مالکیت در اسلام همان احترام به حقوق فرد و حفظ انگیزه‌ی وی برای تلاش و کوشش آزادانه است. اسلام خواسته است شوق به کار و فعالیت همواره در انسان زنده بماند و هر کس به استفادهی از بازده کار خود نیز امیدوار باشند. ولی در عین حال این را هم خواسته است که بهره مند شدن یک فرد از بازدهی کار خود، زمینه‌ی استثمار و تسلط او را بر دیگران و سبب محروم کردن آنان از بازدهی کارشان نگردد. از آن جا که قراردادها یا عقود، موجب تنظیم روابط مردم می‌شوند، فقه قراردادها، نیمی از برجسته‌ترین نیازمندی‌های انسان را پاسخ می‌دهد و امروز نیاز به بهره مندی بیشتر از منابع فقهی در این باب، بیش از پیش احساس می‌شود.


سوره‌ی جمعه آیه‌ی 10: «هنگامی که نماز پایان گرفت (شما آزادید) در زمین پراکنده شوید و از فضل خدا بطلبید، و خدا را بسیار یاد کنید شاید رستگار شوید».


از آنجا که اسلام راه و روشی کامل و فراگیرنده‌ی تمام رویه‌های حیات بشری است و آن را فرا روی ما قرار می‌دهد، خداوند پایه‌ها و احکام و اجزای آن را هم خوان با یکدیگر قرار داده است در واقع اسلام راه و روش دنیا و آخرت، تن و روان و پرستش و کار را تبیین می‌کند. از همین رو قرآن کریم در آیه‌ی فوق، بی درنگ پس از فراخوانی به نماز جمعه، دستور می‌دهد، که از نماز، مردم برای از سرگیری زندگی طبیعی و دستیابی به روزی و لقمه‌ی حلال پراکنده شوند. پس نمی‌توان نماز و عبارت را به مثابهی جایگزینی برای ادامه‌ی حیات طبیعی و اجتماع برشمرد. این روشی است برای جهت دهی انسان و تنظیم زندگی او انسان از رهگذر این، هم فرصتی برای عبادت می‌یابد و هم روشی برای تلاش و کوشش و کار، چرا که فضل و روزی الهی، تنها با تلاش و کوشش و کار دامنه دار به دست خواهد آمد.